Brimketill – Fegurðin og kraftarnir

Brimketill er laug í sjávarborðinu sem staðsett er vestast í Staðarbergi rétt vestan við Grindavík og er mjög vinsæll viðkomustaður ferðamanna sem fara um Reykjanesið.

Hvort sem maður kemur þarna við á sólríkum góðviðrisdegi þegar grjótmyndunin minnir einna helst á heitan pott eða þá þegar veður og sjólag er vont og brimið virðist öllu ætla að eyða, má sjá gífurlega fegurð í hvoru tveggja. Í öldunum má sjá hinar ýmsu myndir og ekki er ég frá því að maður sjái jafnvel andliti sjálfs Ægis konungs bregða þar fyrir.

Brimketill og katlarnir í nágrenni hans urðu til vegna stöðugs núnings brims við hraunklettana. Þar hefur ytra álag smátt og smátt mótað bolla og katla í basalthraunið.

Hafið hefur mikil áhrif á landmótun á Reykjanesi. Með því að fylgjast með brimi skella á klettunum í nágrenni Brimketils má sjá þann kraft sem býr í Norður-Atlantshafinu. Aldan vinnur á föstu berginu með því að þrýsta þétt saman lofti í rifum og sprungum. Við útsogið dregur sjórinn loftið með sér. Þá verður til undirþrýstingur. Þessi ferill brýtur bergið smám saman. Við bætist svo rof vegna bergbrota sem aldan skellir á sjávarkletta og laust grjót – og auk þess frostveðrun þegar vatn í glufum þenst út við að harðna og jafnvel sandblástur.

Hraunið umhverfis Brimketil er gróft, sprungið og með háum, úfnum jöðrum og yfirborði. Líklega hefur það runnið í Reykjaneseldum á árunum 1210–1240.

Þjóðsaga ein segir frá nátttröllinu Oddnýju sem bjó í Háleyjabungu, rétt vestan við Brimketil, ásamt Hróari manni sínum og syni þeirra Sölva. Eina nóttina fór hún út að Ræningjaskeri, rétt austan við Brimketil, til að ná í hvalhræ sem hafði rekið að landi. Í bakaleiðinni hvíldi hún sig og baðaði í Brimkatli. Þegar hún hélt loks heim á leið komst hún ekki langt þar sem sólin kom upp um það leyti. Varð hún því að steini og sást þarna lengi sem hár bergdrangur, allt þar til sjórinn braut hann smám saman niður. Brimketill hefur því einnig verið nefndur Oddnýjarlaug í höfuð á nátttröllinu.

Texti og myndir: Jón Steinar Sæmundsson