Fyrsti kossinn á fullt erindi í Þjóðleikhúsið

Guðný Kristjánsdóttir hefur starfað með Leikfélagi Keflavíkur í fjóra áratugi. Hún lék héra í Rauðhettu og úlfinum árið 1981, sama ár og hún fermdist. Þetta var á þeim árum sem Leikfélag Keflavíkur var með aðstöðu í Félagsbíói. Þarna smitaðist Guðný af leiklistarbakteríunni til lífstíðar. Leikfélagið var ungt þegar Guðný hóf að starfa með félaginu, rétt 20 ára. Leikfélag Keflavíkur stóð því líka á tímamótum þegar Guðný fagnaði 40 árum með félaginu. Leikfélagið er 60 ára og það sem meira er, afmælisverkið er 100. leikverkið sem Leikfélag Keflavíkur setur á svið. Það var því þreföld ástæða til að fagna.

Skemmtilegt að taka þátt í þessari sögulegu sýningu

Leikfélag Keflavíkur er sextíu ára og þið setjið upp metnaðarfulla sýningu, Fyrsta kossinn, sem tengist þér á mjög margan hátt, og þú tekur þátt í henni.

„Þetta er skemmtilegt á 40 ára leikafmælinu mínu að fá að taka þátt í þessari sögulegu sýningu sem dóttir mín og tengdasonur semja. Hin dóttirin er aðstoðarleikstjóri, eigimaðurinn spilar tónlistina að hluta og svo er sýningin sett upp í minningu tengdaföður míns, Rúnars Júlíussonar. Jú, vissulega tengist sýningin fjölskyldunni sterkum böndum.“

Þetta verkefni er búið að vera í undirbúningi lengi.

„Já, krakkanir voru búin að vera með þetta í maganum í tvö ár. Þegar við lásum yfir þetta fyrst, þá fannst mér þetta ekkert svakalega merkilegt handrit en Guð minn góður, það átti eftir að breytast þegar við vorum komin með þessa frábæru leikara, leikstjórann, danshöfundinn og svo endar þessi sýning á einhverri sprengju. Þetta var bara eitthvað annað og fólk talaði um að það vildi koma aftur og aftur. Það var slegið sýningarmet núna í Frumleikhúsinu með tuttugu og fjórum troðfullum sýningum. Við hefðum klárlega geta sýnt þetta áfram. Nú er bara að vona að við eigum eina sýningu eftir, því við sóttum um að fara sem áhugaverðasta áhugaleiksýningin í Þjóðleikhúsið. Við krossleggjum fingur. Fyrsti kossinn á fullt erindi í Þjóðleikhúsið. Það væri geggjað að komast þangað. Við höfum tvisvar farið áður. Með Stælta stóðhesta fyrir nokkuð mörgum árum síðan og svo Mystery Boy árið 2019. Það er frábær heiður að fara með sýningar þangað.“

Fulla kerlingin í Fyrsta kossinum

„Ég byrjaði fermingarárið mitt 1981 að leika sem héri í Rauðhettu og úlfinum í Félagsbíói. Það var skemmtileg upplifun og þá má segja að áhuginn hafi kviknað fyrir alvöru. Ég var áður búin að vera í leikritum í skólanum og þurfti að vera út um allt og upp um allt. Þetta byrjaði þarna.

Það var líka gaman að fá þetta hlutverk í Fyrsta kossinum. Fulla kerlingin og vön því úr öðrum leikritum, langelst, og það var skemmtilegt að takast á við þetta hlutverk. Þetta var ekki stórt en alveg ótrúlega gaman. Að vera 55 ára og leika með krökkum frá sextán ára aldri og upp úr. Ég hefði getað átt þau öll, þau eru svo ung. Það var algjör heiður að geta haldið upp á 40 ára leikafmæli með þessu fólki í þessari sýningu. Ótrúlega skemmtilegt og ég er svo stolt.“

Með geggjaða sýningu í höndunum

Áttuð þið von á því að þetta myndi slá svona í gegn?

„Þetta kom okkur ekkert svo á óvart þegar við fórum að sjá æfingarnar rúlla. Þá sáum við hvað við vorum með geggjaða sýningu í höndunum. Þar skemmir ekki leikstjórinn. Hann setti þessa sýningu þannig upp að hún er eins og hún er. Karl Ágúst Úlfsson var með frábært handrit í höndunum. Dóttir hans, Brynhildur, kom sterk inn og samdi alla dansana. Við erum með geggjaða dansara sem settu mikinn svip á sýninguna. Við erum með leikara sem spila lögin í hljómsveitinni. Þetta er magnað og ég held að það sé alls ekki algengt í svona leikfélögum að leikarar dansi, syngi og leiki á hljóðfæri. Með æfingunni small þetta allt saman. Það var valinn maður í hverju hlutverki og leikstjórinn hafði gott auga fyrir því að velja í hlutverkin.“

Í Fyrsta kossinum er tónlistinni gert hátt undir höfði. Guðný segir að það hafi alls ekki verið auðvelt að velja lög í sýninguna, enda lögin sem tengjast Rúnari Júlíussyni fjölmörg. Hún segist hafa saknað ýmissa laga en lagavalið í Fyrsta kossinum small. „Og hvernig texta og tónlist var raðað saman var alveg snilldarlega gert og þau eiga heiður skilið fyrir þetta afrek.“

Aðeins að þínum ferli á leiksviðinu. Hvað er eftirminnilegast eftir öll þessi ár?

„Ég held að það sé fyrsta Keflavíkurrevían árið 1989. Hún er hátt skrifuð hjá mér. Kannski af því að ég kynntist manninum mínum þar líka. Það kannski spilar inn í. Þarna vorum við í Félagsbíói og troðfylltum bíóið, sem tók 350 manns í sæti, sýningu eftir sýningu. Leikfélagið átti svo mikinn pening að við fengum greiddar 2.000 krónur fyrir sýningar þegar það fór að líða á sýningartímabilið, því við vissum ekkert hvað átti að gera við alla þessa peninga. Þetta hafði aldrei gerst í sögu félagsins. Það er sýning sem stendur upp úr. Alltaf uppselt og brjáluð stemmning,“ segir Guðný. Þessar 2.000 krónur sem leikarar fengu fyrir hverja sýningu árið 1989 eru rúmlega 9.000 krónur á verðlagi dagsins í dag.

„Svo fórum við í söngleikinn Gretti og hann var tímamótaverk hjá okkur. Þar komu margir inn í Leikfélag Keflavíkur sem síðan störfuðu lengi með félaginu. Það eru ekki allir sem koma og eru bara alltaf og það er skiljanlegt því þetta tekur brjálæðislegan tíma. Hvert æfingaferli tekur sex til átta vikur. Þú ert á hverjum degi í leikhúsinu og svo taka sýningarnar við. Þú ert ekki að fá neitt borgað fyrir þetta og þú ert í burtu frá fjölskyldunni og ekki að gera neitt annað á meðan. Fyrir mig að hafa tollað í þessu í öll þessi ár, fyrir utan allt annað sem ég hef gert, er ákveðið afrek. Ég ól ekki börnin mín ein upp en ég tók þátt í því. Það er ekki hægt að vera í svona nema að hafa góðan stuðning.“

Minningar saman úr leikhúsinu

Júlíus, eiginmaður þinn, hefur verið með þér í mörgum verkefnum hér og börnin ykkar hafa verið með ykkur líka?

„Júlli bæði samdi og tók þátt í sýningum og við erum búin að vera í þessu saman ótrúlega mikið og það er svo skemmtilegt líka. Við eigum skemmtilegar minningar saman úr leikhúsinu. Börnin urðu bara líka að taka átt. Auðvitað höfðum við frábæra aðstoð frá foreldrum okkar sem aðstoðuðu við að gera okkur þetta kleift. Þegar börnin höfðu aldur til fóru þau að koma með okkur hingað í leikhúsið og eru pínulítið alin upp hérna,“ segir Guðný og kímir.

Guðný og Júlíus eiginmaður hennar innréttuðu Frumleikhúsið ásamt nokkrum öðrum. „Ég ætla ekki að segja mörgum öðrum, því við vorum ekki mörg sem tókum þátt í að byggja þetta leikhús upp á sínum tíma.“

Frumleikhúsið er í húsi sem Karlakór Keflavíkur byggði á sínum tíma við Vesturbraut 17 í Keflavík. Karlakórinn gaf síðan Keflavíkurbæ, síðar Reykjanesbæ, húsnæðið. Leikfélag Keflavíkur kom fyrst inn í húsið til bráðabirgða. Þá var þar innréttaður skemmtistaður.

„Við fengum það í gegn að þáverandi bæjarstjórn treysti okkur til að breyta þessu í leikhús og við fengum til þess ákveðna upphæð. Svo var málið bara sett í okkar hendur. Við gerðum þetta á níu mánuðum, einni meðgöngu, að breyta skemmtistað í leikhús.

Ég segi bara: „TAKK KARLAKÓR KEFLAVÍKUR!“ Því þeir settu þá kvöð á gjöfina að húsið yrði aldrei selt og það yrði þar menningartengd starfsemi – og Guð minn góður, hvað hefði gerst fyrir nokkrum árum ef þessi kvöð hefði ekki fylgt húsinu?

Þetta er frábær aðstaða sem við höfum hérna. Leikstjórar sem koma hingað að starfa með okkur öfunda okkur af því hvað við höfum það gott hérna. Við erum umtöluð fyrir að vera eitt öflugasta áhugaleikfélag landsins og hafa flottustu aðstöðuna. Við erum endalaust þakklát fyrir stuðning bæjaryfirvalda við starf leikfélagsins og við höfum 100% komið til móts við bæjarfélagið okkar og tekið þátt í öllum uppákomum á vegum bæjarins, hvort sem það er Ljósanótt, þrettándinn eða þjóðhátíðardagurinn. Við erum alltaf með.

Við erum líka alltaf að fá yngra og yngra fólk til liðs við leikfélagið sem er svo tilbúið að taka þátt í þessu. Við verðum að móta þau á meðan þau eru klár í þetta.“

Það er ekki slæmur félagsskapur að taka þátt í starfi leikfélagsins.

„Ef ég tala fyrir mig, þá var ég fjórtán ára þegar ég byrja og við vorum þarna nokkrar ungar skvísur að taka þátt í uppsetningu á Rauðhettu og úlfinum. Það er bara hvernig allir eru á sama planinu, hvort sem þeir eru með stórt eða lítið hlutverk, að hvísla á bak við, í förðun eða búningum, það myndast einhver kraftur sem ég hef ekki kynnst á öðrum stað en í leikhúsinu. Þú kynnist fjölda fólks og þú kynnist því svo vel baksviðs. Við þurfum oft að opinbera okkur svolítið mikið baksviðs og þá erum við bara eins og ein stór fjölskylda. Áhorfendur sjá ekkert hvað er að gerast á bak við. Þetta er magnað starf, því annars væri maður ekki í þessu allan þennan tíma. Þetta gefur manni alveg brjálæðislega mikið.“

Aldrei draumur að verða atvinnuleikari

Varð aldrei draumur hjá þér að verða atvinnuleikari, taka þetta alla leið og fara í Þjóðleikhúsið eða Borgarleikhúsið?

„Nei. Ég hef oft verið spurð af þessu. Ég fór á námskeið bæði hér og erlendis og hef nýtt mér það í mínu starfi og innan leikfélagsins. Þegar þetta er orðin atvinna þín, þá er þetta orðið eitthvað annað en áhugamál. Mér fannst bara geggjað að geta tekið þátt þegar ég vildi. Stundum tekið þátt af fullum krafti í stóru hlutverki. Ég hef verið heppin með hlutverk í gegnum tíðina. Svo gat maður bara stundum verið í miðasölunni eða afgreitt í sjoppunni. Ég fór aldrei í inntökupróf í leiklistarskólann. Það var aldrei á dagskránni.“

Hvað er næst á dagskrá hjá þér og leikfélaginu?

„Næst á dagskrá hjá mér er að halda áfram mínu starfi með félaginu. Ég er líka svo heppin að ég er að vinna við þetta. Ég er að kenna leiklist í Heiðarskóla, þannig að ég er allan daginn að vafra í þessu. Ég er ekki hætt að leika, svo sannarlega ekki, því þetta er svo mikil innspýting. Eftir þetta síðasta verk spyr maður sig hvað maður eigi að fara að gera. Ekki er ég að fara niður í leikhús, því það eru ekki sýningar framundan. Það er svo mikið tómarúm hjá öllum. Eftir lokasýninguna á Fyrsta kossinum grétum við öll í kór uppi á sviði af spennufalli og söknuði yfir því að upplifa ekki aftur þessa tíma – en það koma önnur verk og við hittumst aftur.“

Er tilfinningin góð að vera uppi á sviði með fullan sal og góð viðbrögð?

„Þetta er algjört kikk. Eins og þú bendir á, þegar það er fullt af fólki í salnum og þegar fólk er ánægt og lófaklapp, það lyftir þér á hærra plan. Það er líka jafn ömurlegt að vera fyrir tómum sal að sýna og enginn er að skemmta sér. Það hefur alveg gerst, mjög sjaldan en það hefur komið fyrir.“

Fólk vill revíur og barnaleikrit

Revíurnar, þar sem gert er grín að bæjarbragnum og pólitíkinni, það er vinsælt.

„Já, fólk vill sjá það. Pólitíkusar fara stundum í fýlu þegar þeir eru teknir fyrir og móðgast. Þeir fara líka í fýlu ef þeir eru ekki teknir fyrir. Við höfum tekið ykkur fyrir hjá Víkurfréttum og allskonar menn og málefni. Revíurnar okkar og barnasýningar er það vinsælasta sem við setjum á svið. Við getum alltaf stólað á fullt hús á þessum sýningum.

Framundan er svo geggjað verk sem er verið að æfa í þessum töluðum orðum. Það er samstarf Leikfélags Keflavíkur og Vox Arena sem er leikfélag Fjölbrautaskóla Suðurnesja. Þau eru að æfa söngleikinn Grease. Þar er Brynja, litla stelpan mín sem skrifaði Fyrsta kossinn, leikstjóri og er að standa sig brjálæðislega vel eins og hún gerir í flestu því sem hún tekur sér fyrir hendur.“

Í haust mun Leikfélag Keflavíkur setja upp barnasýningu og þar sem það eru sveitarstjórnarkosningar í vor þá verður örugglega til efniviður í góða revíu sem verður sett á svið eftir næstu áramót.

Leiklistin með móðurmjólkinni

Dætur þínar hafa fengið þetta beint í æð frá foreldrunum.

„Báðar stelpurnar okkar hafa glimrandi áhuga á leiklistinni, drengurinn ekki alveg jafn mikið en það vonandi kemur. Hann hefur einu sinni farið á svið hérna og hann kom tvisvar á sýninguna Fyrsti kossinn og skemmti sér mjög vel. Hann er stoltur af fólkinu sínu.“

Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, kom á eina af síðustu sýningum á Fyrsta kossinum. „Það er svo mikill heiður að fá forsetann. Hann var að koma í annað sinn til okkar. Hann kom líka á Dýrin í hálsaskógi með fjölskylduna. Þegar hann kom til okkar á bak við þá sagði hann við mig: „Þú ert greinilega ekki að gera þetta í fyrsta sinn,“ og ég varð dálítið montin. Ég sagði honum að ég væri með 40 ára reynslu á bakinu og gæti átt alla þessa krakka. Þá spurði hann: „Er það ekki geggjað?“ Er ekki einmitt svo geggjað við þetta starf að það skiptir ekki máli hvort þú ert 55 ára og búin að vera í félaginu í 40 ár eða bara sextán ára að byrja? Ég veit ekki hvað á að kalla þetta, þetta er bara eitthvað annað. Fólk þarf bara að koma og prófa að upplifa þetta. Þess vegna er ég ennþá að þessu. Þessi upplifun og allt þetta fólk í kringum þetta. Að kynnast öllu þessu skemmtilega fólki og öllum þessum leikstjórum, sem allir vinna svo misjafnt. Það er enginn leikstjóri eins.“

Leikfélag Keflavíkur hefur verið duglegt að fá þekkta leikstjóra til samstarfs og einnig að nota heimafólk eins og til dæmis leikara sem hafa verið innan félagsins en svo farið í leiklistarnám.

„Það er alveg sama við hvaða leikstjóra við tölum, þeir eru allir til í að koma án þess að hugsa sig um. Það er frábært að Leikfélag Keflavíkur hafi það orð á sér líka að það vilji allir koma að vinna með okkur. Hér er metnaður, mikill metnaður,“ segir Guðný Kristjánsdóttir.